1929 on its way

Als er één jaartal is dat de laatste tijd veel in de kranten verschijnt, dan is het wel 1929. Gaat de huidige malaise zo ver dat daar inderdaad sprake van is?

Er zijn aanwijzingen dat dit inderdaad weer 1929 is, maar dan 79 jaar later. Volgens de meeste kenners van de Kondratieff-cyclus zitten we sinds het jaar 2000 in de Kondratieff-Winter (hierna: de K-Winter). De K-Winter wordt ook wel de ‘afbraakfase’ genoemd. Ofschoon het een tijd geleden is dat wij qua weer een echt koude winter hebben gehad, is de K-Winter in economisch opzicht wel koud. Ja, ijzig koud. De K-Winter is buitengewoon nuttig. Hij is bedoeld om de economie te zuiveren. Zoals de Amerikanen zeggen: to cleanse the economy from debt. Zuivering dus, van alle excessen, van alle ‘malinvestments’. Lagerentepolitiek, zowel in de periode 1920-1929 als in 2001-2007, zorgde voor veel investeringen of beter: schulden, die helemaal niets bijdroegen aan de groei van een economie. Overnames door equity funds met 90% leverage in de vorm van vreemd vermogen, zijn klassieke voorbeelden van excessen als gevolg van een (veel te) lage rente.

De afbraakfase corrigeert dit. Een recessie of vermoedelijk zelfs depressie is dan ook geen probleem, het is juist de oplossing. Back to basic. Voetjes op de grond. Terug naar af. Voor zover dit zuiveringsproces een probleem is, geldt dat vooral bij mensen die ‘wat hebben’. Want wie wat heeft, heeft wat te verliezen. Als ik dan ook de bijkans paniekerige media-aandacht zie met betrekking tot het laatste heilige bastion, de huizenmarkt, dan voorspelt dat niet veel goeds. Nog steeds spreek ik mensen die zeggen: nee, die huizen bij ons in de buurt, ik kan me niet voorstellen dat díe gaan dalen. Er is zóveel vraag naar. Kennelijk denkt men dat de ontwikkeling van de economie de vraag ongemoeid zal laten. Maar wat als de inkomens van degenen die die vraag hebben nu eens tegen gaan vallen? Wat als u ontslagen wordt? En wat als u gaat scheiden? Financiën zijn immers echtscheidingsoorzaak nummer één.

Inmiddels heeft de Fed de rente verlaagd naar 1,5%, niet ver verwijderd van 1% van een paar jaar terug. Kortom, business as usual, we repareren een teveel aan schulden met nieuwe schulden. Het effect kennen we uit de geschiedenis. Ook in 1929 en de twee jaar erna werd de rente verlaagd van 6,5% naar 1,5% en de geldvoorraad verdubbeld. Tien jaar na de crash was de economie nog altijd zieltogend, met ruim 17% werkloosheid. Sleutelen aan de economie leidt slechts tot uitstel van de oplossing.

Een signaal dat we op weg zijn naar een depressie kwam afgelopen week van de ‘Magazine cover-contra-indicator’. Het leerstuk van Socionomics zegt dat zodra grote beursbewegingen of andere financiële gebeurtenissen voorpaginanieuws zijn, het eerste onderwerp van het NOS-journaal zijn of groot op de cover van een magazine staan, we een draaipunt in de markt hebben bereikt. The trend is mature, de trend is dus rijp en we staan aan de vooravond van een omslag. Zo had het magazine Time de afgelopen week een foto uit 1929 als cover met daarop een rij wachtenden voor een kop soep. Het gaat specifiek om het onderschrift: “No, this isn’t Depression 2.0. How history can help us avoid it”. De trend, het alom gepercipieerde standpunt dat 1929 zich niet meer voor kan doen, is daarmee teneinde gekomen. We zijn, met andere woorden, op weg naar een nieuwe depressie. Een treurig bericht voor wie wat heeft. Voor de economie echter de enige oplossing.

Elmer Hogervorst, info@hogervorstadvies.nl